Bài viết này gửi đến các bạn đang có người thân (đặc biệt cha hoặc mẹ) có bệnh xơ vữa động mạch hay cao huyết áp, hi vọng những điều chia sẻ sau sẽ giúp các bạn chăm sóc sức khỏe người thân một cách tốt nhất để ngăn ngừa tai biến do cao huyết áp và xơ vữa động mạch. Tất cả các chuyên gia y tế đều đồng ý rằng: “Phòng ngừa là biện pháp an toàn nhất”, do đó đây là lúc bạn nên hành động vì cha mẹ các bạn.
XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH được xem là căn nguyên của những cái chết liên quan đến 2 bệnh về tim mạch nguy hiểm nhất thế giới là bệnh động mạch vành và đột quỵ. Xơ vữa động mạch làm gia tăng tai biến của bệnh tim khi có những yếu tố nguy cơ: tăng huyết áp, tăng cân, gan nhiễm mỡ, đái tháo đường, bệnh ngưng thở khi ngủ và các yếu tố làm tình trạng bệnh nặng hơn như như hút thuốc, uống rượu, bia.
DINH DƯỠNG: Quan trọng nhất, dinh dưỡng nên là chiến lược đầu tiên trong phòng ngừa xơ vữa và cao huyết áp vì có thể ngăn ngừa tích cực tai biến xảy ra. Nếu tai biến xảy ra, dinh dưỡng cũng giúp một phần phục hồi và tránh những cơn tai biến khác. CÁC BẠN LƯU Ý, tai biến sau sẽ dễ xảy ra, nặng và nguy hiểm hơn rất nhiều so với lần đầu, do đó tuân thủ phác đồ điều trị thuốc và chiến lược dinh dưỡng nghiêm ngặt là cần thiết đối với bệnh nhân đã từng tai biến. TỐT NHẤT LÀ CÁC BẠN NÊN PHÒNG NGỪA TAI BIẾN trước khi nó xảy ra.
MỤC TIÊU DINH DƯỠNG CHO BỆNH NHÂN XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH VÀ CAO HUYẾT ÁP:
– Tăng cường chất xơ.
– Tăng cường bổ sung vitamin C, vitamin E, folate, K, D, B6, B12, Choline và Betaine.
– Tăng bổ sung chất khoáng: Kali, Mg, đồng, kẽm, Chromium.
– Tăng chất chống oxy hóa khác từ thực vật, đặc biệt những hợp chất chứa lưu huỳnh.
– Tăng chất béo tốt omega-3 (chỉ cần ăn cá 4 bữa/tuần).
– Giảm muối (bột nêm) giảm dưới 1.5 muỗng café muối/ngày.
– Giảm dùng nước mắm (40-60 độ đạm): dùng dưới 3 muỗng café/ngày.
– Giảm đường (mật ong): giảm dưới 4 muỗng café đường/ngày.
– Giảm dưới 7% chất béo bão hòa và trans-fat (chỉ cần ko ăn đồ chiên/xào; ko ăn thức ăn nhanh, chế biến sẵn; chỉ ăn thịt nạc–> đạt chỉ tiêu).
– Bỏ thuốc lá/rượu/bia/nước ngọt càng sớm càng tốt.
– Uống đủ 1.8 -2 lít/ngày (mỗi lần uống không quá 300ml).
Nếu tưởng tượng cái dĩa thức ăn của bệnh nhân là hình tròn thì: 50% dĩa là để 3-4 loại rau khác nhau, 25% dĩa là để cơm, 25% còn lại là để chất đạm (cá; thịt; đậu hủ; đậu); ngoài ra có 1 chén nhỏ để canh. Bữa ăn nên chia nhỏ ra trong ngày (5-6 bữa thay vì 3 bữa, ăn từ từ, nhai kĩ), giữa 2 bữa ăn, có thể ăn 1 khẩu phần trái cây HOẶC 1 khẩu phần hạt HOẶC 1 hủ yogurt HOẶC 1 ly đậu nành (125ml)… 
1. TINH BỘT: lựa gạo có thành phần nguyên cám (còn chất xơ) hoặc loại có carbohydrate phức tạp. Cùng 1 lượng nhưng chia nhỏ bữa ăn ra (5-6 bữa/ngày; mỗi bữa chỉ ăn vừa cảm giác dễ chịu là no). Có thể tìm 1 số loại gạo như gạo huyết rồng/gạo nâu xen kẽ ngày với gạo thường.
2. ĂN CHẬM, NHAI CHẬM, NUỐT TỪ TỪ (đặc biệt bệnh nhân đã tai biến, thì tình trang tai biến cấp do hóc thức ăn rất dễ xảy ra các bạn nên lưu ý)
3. CHẤT XƠ: Tăng lên 5-6 khẩu phần rau xanh/ngày (tập trung rau nhiều màu sắc: xanh-đỏ-tím-vàng, mỗi khẩu phần là 100g): tập trung chủ yếu gia tăng chất xơ và quan trọng hơn là vitamin C, E, folate, vitamin B6 & 12 và các chất chống oxy hóa khác.
4. Tăng sử dụng tỏi trong thức ăn (ko nên dùng tỏi chiên), tốt nhất là tỏi sống hoặc sào nhẹ lửa với dầu olive, ko để cháy.
5. VITAMIN & KHOÁNG: Đảm bảo 2 khẩu phần trái cây/ngày: trái cây tập trung vào vitamin A,C,E và chất chống oxy hóa, không có vị quá ngọt (v.d: thăng long, cam, bơ, hạt lượu, trái thơm, nho ta)
6. CHẤT ĐẠM: Ăn cá có chứa omega-3 (cá chép/lươn/cá hồi/cá thu/cá ngừ), hải sản (có chứa nhiều choline,betaine rất tốt), thịt gà (bỏ da gà trước khi ướp và nấu ăn) & thịt heo nạt. Đảm bảo 4 bữa cá/tuần.
7. Trứng giới hạn dưới 2 quả/tuần (trong đó nên dùng trứng luộc). Sữa nên chọn sữa không béo. KHÔNG ĂN SỐT MAYONAIRE, bơ trét hoặc mứt trái cây.
8. Nên tăng cường dùng đậu nành và các loại đậu khác.
9. CHẤT BÉO TỐT: Duy trì 1-2 khẩu phần hạt/ngày (hạt điều/hạt bí/hạt sen)–khẩu phần 80gr.
10. Dùng dầu olive thay thế dầu ăn hằng ngày, hạn chế chiên rán tối đa có thể.
NHỮNG THỰC PHẨM PHẢI CÓ TRONG THỰC ĐƠN HÀNG TUẦN:
+TỎI: 6-7 tép tỏi/ngày & HÀNH TÍM (3-4 củ/ngày)
+RAU: MĂNG TÂY (3 bữa/tuần); CẦN TÂY (3 bữa/tuần); BÔNG CẢI XANH (3-4 bữa/tuần); BẮP CẢI(3-4 bữa/tuần); KHOAI LANG (2 bữa/tuần)
+TRÁI CÂY: BƠ; CAM; BƯỞI; THĂNG LONG; TRÁI THƠM; ĐU ĐỦ; TRÁI LỰU- lưu ý ăn sống (ko nên ép lấy nước)- luân phiên đảm bảo 2 khẩu phần/ngày-mỗi khẩu phần 80g
+DẦU: DẦU OLIVE loại extra virgin (sử dụng hằng ngày thay thế cho dầu ăn khác, tuy nhiên 1 muỗng café/lần dung, tối đa 5 muỗng cafe dầu olive/ngày; )
+CÁ: CÁ HỒI/CÁ CHÉP/LƯƠN/CÁ THU (luân phiên để đủ 4 bữa cá/tuần- mỗi bữa =180g cá tươi). RONG BIỂN (2 bữa/tuần- 100g/bữa); ĐẬU HỦ (2 bữa/tuần- có thể uống sữa đậu nành nóng không đường 5 bữa/tuần- 125ml/bữa)
+CÁC LOẠI ĐẬU (3 bữa/tuần)
+THỰC PHẨM QUAN TRỌNG KHÁC: CHOCOLATE đen (70% cacao) (4 bữa/tuần-mỗi bữa 1 thanh 80g); CÁI DỪA khô (3 bữa/tuần- mỗi bữa 80g [ko phải dừa nạo hay nước cốt dừa]); CÁC LOẠI HẠT (80g/ngày bao gồm: hạt điều/hạt bí/ hạt sen); YOGURT (dạng ko béo/dành cho người cao huyết áp, hoặc có bổ xung probiotics- 5 hủ/tuần)
NHỮNG NHẮN GỬI KHÁC CHO BỆNH NHÂN XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH & CAO HUYẾT ÁP:
– QUẢN LÝ nghiêm ngặt: CÂN NẶNG(đặc biệt số đo vòng 2), HUYẾT ÁP, ĐƯỜNG HUYẾT, chỉ số LIPID
– TẬP THỂ DỤC: Điều đặn tập thể dục nhẹ nhàng 30-45 phút mỗi ngày (V.d: Đi bộ bước nhanh- hỏi ý kiến Bác sỹ về tình trạng thể lực trước khi tham gia lớp thể thao nào)
– ĐIỀU TRỊ THUỐC: NGHIÊM NGẶT THEO TOA Bác sĩ CHUYÊN KHOA TIM MẠCH. Nếu có đang dùng lâu dài thuốc xương khớp HOẶC Thực phẩm chức năng chứa Canxi nên ngưng dùng và hỏi chi tiết ý kiến Bác sỹ.
– GIẢM STRESS hoặc áp lực công việc: Nên thư giản, nghỉ ngơi, không nên thường xuyên tạo những cảm xúc vui buồn lẫn lộn, sẽ rất dễ gây tai biến cấp rất nguy hiểm.
